In de video: "Ik wil niet stilzitten!" - Waarom een voormalige grenswachter voor vrede wandelt
Honderden mensen volgen de campagne van voormalig grenswachter en voormalig burgemeester van Treptow, Günter Polauke. Hoe lezers reageren op de grensovergang.
Günter Polauke wandelt 1400 kilometer langs de voormalige grens tussen Oost en West. Hij wil niet stilzitten wanneer de mobilisatie voor oorlog hervat wordt en nieuwe grenzen mensen verdelen. Zelf diende hij drie jaar als grenswachter van de DDR tijdens de Koude Oorlog , en daarom koos hij de Groene Gordel voor zijn persoonlijke pelgrimstocht, de wandeltocht van zijn leven, de strook die dwars door Duitsland loopt langs de voormalige systeem- en staatsgrens.
Dinsdag was hij onderweg tussen Bad Colberg en Einöd, en van daaruit vertrekt hij woensdag naar Zimmerau. Sinds zijn start op 11 juni 2025, bij het drielandenpunt Saksen, Thüringen en Beieren, heeft hij bijna 300 kilometer afgelegd – bijna een kwart van de route naar de Oostzeekust. Hij trotseert de hitte, is in een goed humeur en is verbaasd over de mate waarin de natuur de voormalige dodenstrook heeft heroverd.
Günter Polauke, jarenlang burgemeester van de Berlijnse wijk Treptow namens de SED (Sociaaldemocratische Partij), zei aan het begin van zijn missie: "Ik wil met mezelf in het reine komen en onderweg met mensen in gesprek gaan." Inmiddels volgen meer dan 300 mensen zijn berichten op Instagram. Dat de campagne mensen raakt, blijkt ook uit de reacties van lezers van de Berliner Zeitung.
Markus Schilling, die net het deel van de Groene Gordel van Weferlingen naar Lenzen heeft voltooid, schreef dat hij Polaukes wandeling graag "vanuit een vredelievend perspectief" bekijkt: In 2018 fietste hij zelf langs de ooit kale, nu groene, grensstrook van Lübeck naar Marienborn; sinds 2019 spreekt hij af om met een vriend te gaan wandelen: "Zo genieten we elk jaar rond Pinksteren een paar dagen van de natuur en van het getuigenis van hoe verdeeldheid en tirannie overwonnen kunnen worden."
Je leert veel over elkaar als kinderen van het Westen en het Oosten, over het land en de mensen, en je ontmoet steeds weer interessante gesprekspartners: "Als kind van de Bondsrepubliek Duitsland heb ik veel geleerd over het leven in de DDR en de (on)tevredenheid sinds 1990." Blijkbaar zijn steeds meer mensen gemotiveerd om zo'n tocht te maken. Markus Schilling schrijft: "We kwamen bijna 20 mensen tegen op de ongeveer 180 kilometer die dezelfde missie hadden."
Hij hoopt dat "meer mensen deze bijzondere en unieke 'pelgrimstocht' zullen ondernemen, omdat je iets meeneemt - de verhalen, de eindeloze uitgestrektheid en stilte te midden van het verder dichtbevolkte Duitsland, een reflectie op wat verbindt in plaats van wat verdeelt." Een voorbeeld dat blijkbaar veel verder reikt dan Duitsland, zelfs tot Korea, van "hoe onmenselijke grensinstallaties kunnen worden omgetoverd tot een paradijs voor natuur en wandelaars."
Voor Berlijner Beate Reisch herinnert het bericht in de Berliner Zeitung haar aan een ontmoeting met Günter Polauke 36 jaar geleden, een dag waarop duidelijk werd hoe ver het SED-regime van het volk verwijderd was geraakt. Het was ook een traumatische dag voor Polauke, omdat hij de ronduit valse uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in zijn district Treptow moest bekendmaken.
Op dat moment leek Günter Polauke Beate Reisch een "verloren, treurige figuur": "In de kiescommissie hadden we de stembiljetten gecontroleerd, inclusief de percentages. Ik herinner me dat we ongeveer 79 procent 'ja'-stemmen hadden. Zodra we bij het stadhuis van Treptow aankwamen, stond Günter Polauke met een stalen gezicht voor ons om de 'dozen met stembiljetten' in ontvangst te nemen. Ik denk dat hij al van tevoren wist van deze verkiezingsfraude. Toonloos, maar toch met een ietwat uitdagende stem, kondigde hij de vervalste verkiezingsuitslag aan. Wij, die de stembiljetten hadden gelezen en geteld, wisten meteen dat de uitslag niet kon kloppen."
Na afloop bespraken ze als leden van de kiescommissie "deze vreemde situatie" tijdens een diner in het stadhuis: "Niemand heeft onze meningsverschillen belemmerd. Günter Polauke had zich teruggetrokken." Egon Krenz, hoofd van de kiescommissie, maakte die avond bekend dat 98,85 procent van de stemmen voor de kandidaten van het Front National was. Voor Beate Reisch "was deze dag al het einde van de DDR."
“Romantisering van de DDR”Polauke trad kort na de hereniging af als districtsburgemeester. Hij zegt dat hij niet langer voor zijn gekozen volksvertegenwoordigers kon opkomen en worstelt nog steeds met zichzelf: "Ik had nee kunnen en moeten zeggen. Wat was er gebeurd? Ik was mijn ambt kwijtgeraakt, misschien hadden ze me wel krankzinnig verklaard," vertelde hij jaren geleden aan de Berliner Zeitung. Hij heeft altijd openlijk over deze kwestie gesproken – onderdeel van het zuiveringsproces.
Lezer Henri Matisse kon echter niets positiefs vinden aan het Polauke-project. Hij schreef: "Een voormalige SED-kameraad wandelt vrolijk langs de Muur. En Holger Friedrich en een paar anderen van de Berliner Zeitung gaan mee. Gewoonweg ongelooflijk!" Holger Friedrich, uitgever van de Berliner Zeitung, vergezelde Günter Polauke op twee etappes van de wandeling, omdat, zoals hij zei, "deze geloofwaardige vorm van biografische herwaardering steun verdient."
Andrea Koch uit Thüringen vindt de herinneringen nog steeds pijnlijk en beschouwt de wandeling en de verslaggeving als een trivialisering van de DDR-dictatuur. Daar zijn ook heel persoonlijke redenen voor: "Mijn grootmoeder woonde in de uitsluitingszone in Blankenberg ( een grensplaats, nu gelegen aan de Groene Gordel, n.a.v. de redactie ). De muur stond er elke dag. Haar familie – uit Beieren en Franken – was door de bouw van de muur van haar gescheiden. We konden haar alleen met een pasje bezoeken.
Bij aankomst in het dorp moet u zich inschrijven bij de ABV ( afdelingsvertegenwoordiger van de Volkspolitie, noot van de redactie ). Maak vervolgens een aantekening in het huisregister. Haar familieleden verloren hun huis omdat het direct aan de Muur stond, meldt ze. Anderen werden simpelweg permanent uit hun huizen verdreven tijdens geheime operaties zonder waarschuwing. Het Duits-Duitse Museum in Mödlareuth documenteert dergelijke verhalen.
Andrea Koch meldt dat de lokale SED (Socialistische Eenheidspartij) het kasteel in de stad opblies, en vervolgens "hebben de mensen in de DDR de Russen gewoon verteld dat het de Russen waren. Maar in dit geval waren het niet eens zij. Het was de SED." Volgens haar "romantiseerde" de krant Berliner Zeitung de gebeurtenis: "Het hele verhaal wordt verdraaid door SED-wandelliefhebbers af te schilderen. Daders worden afgeschilderd als vriendelijke wandelaars. Het kan niet absurder."
Overeenkomst voor een gezamenlijke faseManfred uit Meiningen schreef Günter Polauke rechtstreeks na het lezen van zijn plannen in de Berliner Zeitung: "Ik ben zeer onder de indruk van hoe je deze lange route niet alleen als eenzame wandelaar wilt lopen, alleen maar om te genieten van de herstelde natuur." Omdat hij Polaukes intentie en opvattingen waardeerde, en omdat ze "waarschijnlijk vergelijkbare levensverhalen hebben", kwam hij op een idee. Hij schreef: "We komen allebei uit dezelfde generatie, ook al ben ik een paar jaar jonger dan jij. We hebben allebei een carrière in de DDR gehad. Ik woon niet zo ver van jou vandaan in Berlijn-Köpenick, waar ik werk bij de bouwadministratie van het Nationaal Volksleger."
Het gaat goed met hem, hij heeft zich aangepast aan de nieuwe tijd en zijn plek gevonden: "Maar de manier waarop de wereld is veranderd, vooral de laatste jaren, en hoe onze politici niet bereid lijken te zijn om van het verleden te leren, baart mij grote zorgen."
Een paar jaar geleden verhuisde hij terug naar zijn geboortestad Meiningen, niet ver van de voormalige grens. De grens was altijd aanwezig voor hem, zowel professioneel als privé – in Berlijn woonde hij lange tijd aan de Gleimstraße, vlak voor de Gleimtunnel.
Hij stelde een ontmoeting voor op een plek op slechts een paar honderd meter van de patrouilleroute, "waar gelegenheid zou zijn om even uit te rusten en te praten", en stuurde een kaartfragment met markeringen. Zo begon het allemaal. De twee mannen hebben nu afgesproken om elkaar te ontmoeten voor een gezamenlijke wandeling op 29 juni.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
